Hernieuwde waardering voor ambacht en vakmanschap is meer dan hard nodig, vinden ook Marianne Zwagerman en Warna Oosterbaan.

Het Gelders Restauratie Centrum maakt zich al jaren sterk voor echt vakmanschap in de restauratie ambachten. Het aantal vaklieden loopt terug en er is onvoldoende aandacht voor werving van nieuwe ambachtslieden. Dat is overigens niet alleen in de restauratiesector het geval; over de gehele linie is de crisis nog niet bezworen. Gelukkig zijn we niet de enigen die zich daar boos over maken.

Marianne Zwagerman en de ‘ambachtscrisis’
Hoewel we het zeker niet in alles met haar eens zijn en ze haar conflict-stijl hier nog eens lekker dik aanzet, heeft Innovatiestrateeg Marianne hier een heel goed punt. Ze maakt sinds eind 2022 een serie video’s over het gebrek aan ambachtslieden en komt op voor echt vakmanschap.
De inleidende tekst bij haar video (waarover later deze maand meer) nemen we daarom geheel over: 

“Geen enkel vak leer je op school met een boek voor je neus. Echt vakmanschap leer je in de praktijk, maar daar is het schoolsysteem in Nederland niet op ingericht. Onderwijsminister Robbert Dijkgraaf zegt wel dat hij het MBO héél belangrijk vindt, maar neemt alle verkeerde beslissingen.
Dijkgraaf nam deze week het advies in ontvangst van de zoveelste taskforce die nadacht over een oplossing voor het tekort aan vakmensen in Nederland. Weet je hoeveel van de 12 mensen in dit clubje vergadertijgers zélf een vak leerde of uitoefende?
De macht moet terug naar het ambacht. Vakmensen moeten weer zelf mogen nadenken over hoe zij hun beroep uitoefenen en hun opvolgers opleiden.
Voor mijn nieuwe serie over de ambachtscrisis praat ik met de vakmensen zelf. Hoe denken zij dat de praktijkmensen van de toekomst opgeleid moeten worden? En wat doen ze daar zelf aan?
Stukadoors Michel en Peet Traub zetten een stukadoorsschool op en Elrie Bakker-Derks startte de Ambachtsacademie. Ze leerden mensen een nieuw vak zoals smid, kleermaker, schoenmaker, klusser, stukadoor en meubelmaker. Ze hielpen honderden mensen vanuit een uitkering of het asielzoekerscentrum naar een nieuwe carrière, vaak als zelfstandig ondernemer.
Maar hun scholen worden door de politiek de nek omgedraaid. Kan iemand de praktijkscholen in Nederland redden waar mensen écht een vak leren? Of laten we ons in slaap sussen door taskforces en wereldvreemde plannetjes van de minister en door hem ingehuurde vergadertijgers?”

Warna Oosterbaan: “Van een werkbank word je een beter mens.”
In een stuk in de NRC van 11 en 12 februari houdt oud-hoogleraar, journalist en onderzoeker Warna Oosterbaan ook een pleidooi voor zelf ook werken aan de werkbank om de waarde van het ambacht nog eens te benadrukken: 

“In ieder geval ontdek je dat er achter elk ding een idee zit. Dat het niet vanzelf op aarde is gekomen, maar vaak op een vernuftige manier is gemaakt,” citeren we graag zijn meer dan ware woorden. “Via de technici en constructeurs komen we bij de kern van de zaak: het intieme contact met de materiële wereld. De wereld dus waarvan we in extreme mate afhankelijk zijn. Van het bestaan daarvan is iedereen op de hoogte, van de werking hebben veel mensen geen flauw benul. En erger nog, op die wereld wordt neergekeken. Het simpelste werkje – van een band plakken tot het aanzetten van een nieuwe stekker – is een probate remedie tegen dat misverstand. Je merkt hoe lastig dat kan zijn en hoe elk materiaal zijn eisen stelt. Een werkbank heeft dus een groot didactisch potentieel en hoort daarom thuis in gezinnen – en in alle onderwijsinstellingen. Opgroeiende kinderen leren dan uit de eerste hand het verschil tussen staal en aluminium, tussen vurenhout en eikenhout en tussen een ijzerzaag en een houtzaag. Ze groeien op in de wetenschap dat er ook werk is dat niet via internet gedaan kan worden verricht en waar geen algoritmes voor bestaan. En hopelijk blijven ze zich de rest van hun leven verbazen over arrogantie van de mensen die vinden dat vuile handen op domheid duiden. Dat is van grote waarde in een samenleving waarin een groot tekort bestaat aan ambachtslieden, monteurs en technici.”

Hadden we overigens al gezegd, dat je met een echt ambacht een heel mooi salaris kunt verdienen en dat dat in deze tijden van schaarste alleen maar beter wordt? Waar wacht je nog op. Onze monumenten hebben je hard nodig, dus leer werken met je handen, je hoofd én je hart. Kijk hier voor onze opleidingen.